انبار چیست؟ انبار و انبارداری دو بخش مهم در مدیریت کسب و کارها، شرکت‌ها و سازمان‌ها هستند. انبارها ستوان فقرات مشاغل به حساب می‌آیند؛ زیرا، حجم وسیعی از دارایی و سرمایه شما در آنجا نگهداری می‌شود. برای یک سرمایه‌گذاری مطمئن و بدون ریسک رعایت اصول انبارداری و مدیریت آن اهمیت فراوانی دارد. اجاره انبار از انبار عمومی آرتا با ۷ شعبه فعال در تهران؛ کرج (البرز)، قزوین، اشتهارد، شهریار و… با ۲۵ هزار متر مربع سوله، ۸۰۰ دستگاه کانتینر، ۲۰۰ هزار متر مربع انبار روباز و ده‌ها انبار مسقف بصورت ماهیانه و روزانه با ارائه خدمات ویژه و اختصاصی با امنیت بالا به هموطنان عزیز، آماده خدمت رسانی می‌باشد.
مدیریت انبار و نگهداری از محصولات پرهزینه و زمان‌بر است. برای افزایش سود تجاری باید از دانش و توان نیرو‌های خود برای کاهش هزینه‌های جانبی استفاده کنید. در عصر ما رابطه‌ی مستقیم و منطقی بین علم داده و اصول نگهداری از کالاها و محصولات در انبارها وجود دارد. با دسترسی به این داده‌ها و استفاده از نرمافزارهای تصمیم‌گیری، فرایند برنامه‌ریزی برای تولید و فروش دقیق‌تر می‌شود. در این مقاله از انبار عمومی (آرتا) به بررسی انبار و انواع آن می‌پردازیم.
آشنایی با انبار
در مفهوم عمومی، انباری فضایی سرپوشیده برای ذخیره و نگهداری محصولات مختلف است. مدیری این فضا در پیشبرد اهداف تجاری اهمیت فراوانی دارد. زیرا، شرکت‌ها و سازمان‌ها بیش از نیمی از اموال و دارایی‌های خود را در این بخش نگه می‌دارند. مدیریت انبار، علاوه بر حفظ کیفیت محصولات، مسیر برای دسترسی به آن‌ها در زمان مناسب را فراهم می‌کند. تمام سازمان‌ها و شرکت‌های فعال در حوزه تولید یا فروش محصولات نیازمند فضایی مناسب برای نگهداری از کالای خود هستند. برای محافظت از محصولات در این فضای سرپوشیده باید به اصول طبقه‌بندی اهمیت بیشتری داده شود. قفسه‌بندی پانل راک و پیج و مهره‌ای دو مدل بسیار رایج برای قرار‌دادن محصولات در انبارها هستند.
دامنه محصولاتی که در انبارها ذخیره و نگهداری می‌شوند بسیار گسترده است. مواد شیمیایی، محصولات کشاورزی، مواد غذایی، لاستیک و بسیاری موارد دیگر در چنین فضا‌هایی ذخیره می‌شوند. برای ذخیره از هر یک از کالاها و مواد استفاده از تجهیزات مناسب و ایجاد شرایط مطلوب مهم است. انبارهای تجاری به دلیل برخورداری از برخی ویژگی‌ها می‌توانند محصولات را با بالاترین کیفیت ذخیره کنند. این نمونه انبارها به‌طور‌معمول در مکان‌هایی احداث می‌شوند که دسترسی به سیستم‌های امنیتی مدرن، امکان احداث فضا‌های مسقف دارای دیوار‌های بلند، استفاده از سامانه اطلاعاتی پیشرفته، نورپردازی مناسب، قفسه‌بندی و تردد وسایل حملونقل مدرن را فراهم کند.
“پیشنهاد میکنیم درباره انباردار کیست و شغل انبارداری بیشتر بخوانید.”
انواع انبار در انبارداری
انبارها انواع مختلفی دارند که هرکدام برای ذخیره کالاهای مختلف استفاده می‌شوند و یا سرپوشیده هستند یا روباز که باز هر یک دسته‌بندی خاص خود را دارد. برای مثال انبار نگهداری میوه با انبار نگهداری آهن ازنظر ساخت و طراحی یکسان نخواهد بود. دسته‌بندی کلی انبارها طبق موارد زیر است.
-
انبار عمومی
- این انبار ازجمله مکان‌هایی است که اغلب صاحبان کالا و تجار برای ذخیره کردن کالاهایشان استفاده می‌کنند و معمولاً در محل‌های مراکز حملونقل قرار دارند. این انبارها در اختیار دولت بوده و افراد می‌توانند آن‌ها را اجاره کنند.
-
انبار خصوصی
این انبارها را در بیشتر شرکت‌های تولیدی و پخش مشاهده کردید. افرادی که عمده‌فروش هستند و یا فروشگاه‌های آنلاین بزرگ نیز انبار مخصوص خود را دارند.
-
انبار رسمی و ضمانت دار
گمرک را همه می‌شناسید و می‌دانید که محل‌های برای ذخیره کالاهای صادراتی و وارداتی دارد
، انبارهای گمرک جزو انبارهای رسمی محسوب می‌شوند و تا وقتی‌که کالای شما در این انبارهاست از پرداخت مالیات و حق گمرکی معاف هستید. این انبارها کالاهای شما را بیمه می‌کنند.
-
انبار هوشمند
در این نوع انبار کلیه کارها از بسته‌بندی، چیدمان و حملونقل و … توسط ربات انجام می‌شود و با کمک هوش مصنوعی و سیستم‌های انبارهای کنترل و مدیریت انبار صورت می‌گیرد.
-
انبار تلفیقی یا توزیعی
انبار تلفیقی مکانی است که اکثر صاحبان کسب‌وکارهای خرد از آن استفاده می‌کنند. یا مثل انبارهای ذخیره‌سازی و ارسال کالا در کل کشور هستند که در اختیار شرکت‌های پست و ارسال کالا قرار دارند.
-
انبار تعاونی
این انبارها در اختیار شرکت‌های تعاونی مثل کشاورزی و باغدارهاست. هزینه ذخیره کالا در این انبارها نسبت به دیگر انبارها خیلی کمتر است.
-
انبار تجاری
این انبار همان‌طور که از نامش پیداست برای ذخیره کالاهای بخش فروش است و درواقع مشابه انبارهای گمرکی بوده و برای ذخیره کالاهای وارداتی و صادراتی استفاده می‌شوند.
انواع انبار از نظر مالکیت
در اینجا به بررسی چند نوع از انبار های متفاوت از نظر مالکیت می‌پردازیم:
-
انبار مناطق آزاد
-
انبار مناطق ویژه
-
انبار گمرک
-
انبار سازمان بندر و کشتیرانی
-
انبار اداره پست
-
انبار بازارچه مرزی
-
انبار راه آهن
-
انبار فرودگاه
-
انبار بیمارستان
-
انبار متروکه
انواع انبار از نظر طراحی و ساخت
انبار ها از نظر طراحی و ساخت به 2 نوع تقسیم بندی می‌شوند:
-
انبار روباز
-
انبار مسقف و سر پوشیده و محصور
انواع انبار از نظر ذخیره کالا
در اینجا به معرفی انواع انبار از نظر ذخیره کالا می‌پردازیم:
-
انبار مواد اولیه
-
انبار کالا نیمه ساخته
-
انبار محصولات آماده و ساخته شده
-
انبار قطعات یدکی
-
انبار مواد غذایی
انواع انبار بر اساس نوع کالا
انبارها از نظر نوع کالا به دسته بندی های زیر تقسیم بندی می‌شوند:
-
انبار کالا قابل اشتعال، انفجار و مواد شیمیایی
-
انبار مواد تله
-
انبار کالای فاسد شدنی
-
انبار کالای قاچاق
-
سیلو
انواع تجهیزات انبار
- تجهیزات اداری مثل دفتر انبار، کارتکس، کامپیوتر و نرمافزارهای انبارداری
- تجهیزات تخلیه و بارگیری کالا مانند جرثقیل‌های سقفی، ریلی و دستی که مطابق با نوع انبار، حجم کالا و فضای انبار انتخاب می‌شود.
- وسایل جابجایی کالا مانند لیفتراک‌ها و استاکرها که هرکدام برای فضایی مناسب هستند مثلا لیفتراک برای جابجایی کالا در بین انبارها و تولید و نیز بارگیری روی کامیون استفاده می‌شود. ولی استاکر که دستگاه کوچکی است برای جابجایی بین قفسه‌ها استفاده می‌شود.
- وسایل اندازه‌گیری مانند باسکول، ترازوهای مختلف و کولیس و ورنیه و متر که بسته به نوع کالایی که قرار است انبار شود انتخاب می‌شود.
- تجهیزات نگهداری انبار مانند قفسه‌ها، پالت که بخری کالاها در داخل قفسه‌ها ذخیره‌شده و برخی نیز با پالت انبار می‌شوند.
- وسایل حفظ ایمنی انبار مانند سیستم هشدار آتش و سرقت و تجهیزات آتش‌نشانی و اطفاء حریق و …
مدیریت انبار باید چگونه باشد؟
مدیریت و کنترل انبار شامل کلیه فرایندهای ورود و خروج کالا به انبار است که اغلب با کمک برنامه‌های کامپیوتری انجام می‌شوند.نتیجه مدیریت درست انبار این است که در هر بازه حسابداری مانند پایان سال مقدار کالای ورودی و خروجی و بازدهی آن مشخص خواهد بود. نقش مدیریت انبار بر زنجیره تامین کالا در هر کسب‌وکاری روشن است.
عوامل مؤثر در مدیریت سیستم انبار
کنترل موجودی کالا، وقتی به‌صورت لحظه‌ای و سیستمی کل کالاهای موجود را می‌دانید از بروز مشکل در عرضه محصول جلوگیری می‌کند.
-
ارائه خدمات مشتری
وقتی سفارش‌ها در زمان دقیق تحویل داده شوند در پایان کار مشتریان راضی زیادی خواهید داشت چون زمان برای مشتری خیلی مهم است
-
افزایش راندمان کار
وقتی بدانید کدام کالا را در کجا قرار دهید درنهایت با برنامه‌ریزی و زمان‌بندی درست کالاها تحویل داده خواهند شد.
مدیریت انبار شامل 6 بخش است که در ادامه ذکرشده‌اند:
-
دریافت کالا
دریافت کالا در انبار اولین مرحله از شروع انبارداری است.
-
انتقال کالا
جابجایی و حملونقل کالاها در انبارها و تحویل و دریافت آن‌ها از فرستندگان و گیرندگان در این بخش کنترل می‌شود. این امر چیدمان درست انبار و کنترل موجودی و ذخیره نهایی را تضمین می‌کند.
-
ذخیره سازی
این بخش شامل مکان‌یابی درست کالاها در انبار است که مستلزم رعایت نکات ایمنی، فضای موردنیاز و در دسترس بودن کالا در زمان نیاز است.
-
برداشت
برای تولید یا ارسال سفارش، مواد اولیه یا محصولی که نیاز دارید را از انبار خارج کنید.
-
بسته بندی
استفاده از مواد و تجهیزات بسته‌بندی درست مطابق با نوع کالا نگهداری درست و ایمن کالا را افزایش می‌دهد.
-
تحویل کالا
خروج کالا از انبار برای ارسال به خط تولید، مشتری یا خرده‌فروش‌ها شامل این بخش است و باید در این بخش خیلی دقیق باشید تا هزینه نهایی کار بهینه گردد.
قفسه بندی انبار و انواع آن
قفسه‌بندی در انبارها یا از نوع ثابت یا متحرک هستند که هرکدام ویژگی‌ها و انواع مختلفی دارند.
-
قفسه بندی ثابت
قفسه بندی ثابت خود نیز تنوع گوناگونی دارد که شامل موارد زیر است:
- قفسه بندی پالت راک برای کالاهای سنگین و اغلب در محیط‌های صنعتی استفاده می‌شود.
- راهرو باریک
- خود راهرویی یا درایوین
- قفسه‌بندی بازویی برای ذخیره کالاهای طویل مانند لوله‌ها
- قفسه‌بندی بالکی راک سبک و سنگین برای کالاهای سبک و سنگین
- مشبک یا پیچ و مهره‌ای که مرسوم‌ترین نوع قفسه‌بندی است
- قفسه‌بندی دفتری برای نگهداری کتاب و اسناد کاغذی
-
قفسه بندی متحرک
انواع قفسه‌بندی متحرک که به‌صورت ریلی است شامل موارد زیر است.
- موبایل راک
- شاتل درایوین
- خود جریان
- خود تغذیه
- خود برگشت
- بایگانی متحرک
دیگر قفسه بندی ها که برای اهداف متفاوتی کاربر دارند شامل: قفسه‌بندی فروشگاهی مناسب فروشگاه‌های بزرگ عرضه کالا و قفسه‌بندی تمام اتوماتیک یا خود سوله، این قفسه‌بندی یک نوع پالت راک نیز است.
نحوه چیدمان وسایل در انبار
وقتی تعداد کالاها زیاد باشد باید از چیدمان اصولی و قاعده‌مند استفاده کنید تا در زمان نیاز به برداشت کالا زمان زیادی را صرف یافتن و برداشتنان نکنید. مهمترین نکات چیدمان کالا در انبار در زیر بیان‌شده‌اند.
- چیدمان بر اساس نوع کالا مانند مواد قابل اشتعال، فاسدشدنی، کالای فله و.
- چیدمان بر اساس میزان تقاضا، برای مثال کالاهای پر سفارش را نزدیک درب خروج انبار بگذارید
- دسته‌بندی بر مبنای گروه کالایی، یعنی کالاهایی که برای ساخت مثلا یک نوع دستگاه استفاده می‌شود را در یک محل قرار دهید.
- چیدمان بر اساس فصل، بر مبنای زمان استفاده کالا، آن‌ها را طبق فصل‌بندی بچینید
- چیدمان بر اساس شکل و اندازه، ساختار قفسه‌بندی و فاصله کالایی
اصول چیدمان و نگهداری کالا در انبار
بر اساس اصول تعریف‌شده باید مکان مناسبی برای نگهداری از هر کالا تعیین شود. ثبت دقیق محل تعیین‌شده برای نگهداری کالا در سامانه و اسناد الزامی است. برای اینکه، فرایند انبارداری و ذخیره کالا بدون مشکل انجام شود رعایت اصول چیدمان محصولات اهمیت زیادی دارد. ابتدا بادی هدف از ذخیره کردن کالا مشخص شود و سپس طبق نیازی که دارید در چیدمان نکات زیر را رعایت کنید
- فاصله بین قفسه‌ها و کالاها باید به‌گونه‌ای انتخاب شود که شرایط برای رفت‌و‌آمد آسان نیرو‌ها و حمل موارد فراهم باشد
- ترافیک زیادی در این فضا ایجاد نشود.
- سهولت دسترسی به کالاها وجود داشته باشد.
- انتخاب شکل و سایز قفسه‌بندی مطابق با ابعاد و وزن کالاها، ایجاد قفسه‌بندی مناسب بهترین راه‌حل برای جلوگیری از تداخل بین کالاهای مختلف به‌حساب می‌آید. به‌علاوه، قفسه‌بندی فضای عمومی بیشتری بری نگهداری از محصولات مختلف و تردد وسایل حمل فراهم می‌کند.
- استفاده حداکثری از کل فضای انبار برای ذخیره‌سازی بیشتر کالاها
- انتخاب مکان درست مطابق با کالای ورودی، ذخیره‌سازی و خروجی یعنی کالای که وارد انبار می‌شود نزدیک درب ورودی، کالایی که قرار است در انبار برای مدتی دپو شود در بخش ذخیره و کالایی که قرار است از انبار خارج شود نزدیک درب خروجی قرار داده شوند.
- ایمنی و بهداشت انبار و فراهم‌سازی شرایط کاری ایمن برای کارکنان انبار
کد گذاری در انبار چگونه است؟
کدینگ کالا روشی موثر در انبارداری است؛ یعنی تعریف یک کد مشخص برای هر کالا که با این کد مکان قرارگیری کالا معین‌شده است. ازجمله روش‌های کدگذاری کالا که در اکثر انبارها استفاده می‌شوند در زیر عنوان‌شده‌اند.
-
کدینگ حروف الفبایی
چیدن کالا در انبار بر اساس حرف اول هر کالا که این روش مختص انبارهایی با کالاهای محدود است.
-
کد گذاری عددی
از روش اعشاری در این دسته‌بندی استفاده می‌شود که عدد سمت چپ اعشار گروه اصلی کالا و عدد سمت راست گروه فرعی کالا را نشان می‌دهد
-
کد گذاری عددی حروفی
در این شیوه برای انبارهای بزرگ از ترکیب اعداد و حروف برای مشخص کردن ردیف قفسه، طبقه کالا و بخش‌های داخلی استفاده می‌شود.
-
کد گذاری بارکدی
درج بارکد روی هر کالا با کمک دستگاه‌های بارکد زن از روش‌های نوین در انبارداری است که کد هر بارکد در سیستم ثبت‌شده و اطلاعات جامعی درباره کالا دارد.
سیستم اطلاعاتی انبار
این سیستم برای کنترل منطقی و ساختارمند کل انبار تعریف‌شده و کلیه عملیات از کنترل موجودی کالا تا خروج کالا از انبار را شامل می‌شود. با داشتن این سیستم می‌توان ارتباط بهتری در شرکت ایجاد کرد تا اطلاعات سریع‌تر در بخش‌های مختلف شرکت تبادل شوند و موجودی و مانده پایان هر دوره در انبار مشخص‌شده و سفارش‌ها به‌موقع تحویل داده می‌شوند. این سیستم در قالب برگه‌های مختلفی در انبار تعریف‌شده که با کمک نرم‌افزار مدیریت انبار و اشکال کاغذی در انبار انجام می‌شود و انواع فرم‌های انبار عبارت‌اند از:
- کارت انبار برای نگهداری کلیه موارد ورودی و خروجی برای یک موجودی در انبار
- فرم درخواست جنس که برای تحویل کالا از انبار استفاده می‌شود
- حواله انبار برای تحویل کالا به متقاضی
- برگ درخواست خرید برای خرید اقلام ناقص کالاها
- رسید انبار یا فرم تحویل کالا به انباردار شامل زمان و تاریخ تحویل کالا
- کارت حساب شامل قیمت کالا
- فرم کنترل اسناد برای ارسال به بخش‌های دیگر غیر انبار
- برگ درخواست تامین کالا
جمع بندی
در این مقاله برای آشنایی با نقش و اهمیت انبار در ذخیره و نگهداری محصولات، اطلاعات کاملی ارائه کردیم. باید بدانید که برای راه‌اندازی چنین فضایی باید اطلاعات کافی درباره اصول قفسه‌بندی، نگهداری، ورود یا خروج کالا و حسابداری داشته باشید. مدیریت فضای داخلی انبارها بر اساس نوع کالا و نیاز آن‌ها انجام خواهد شد؛ اما توصیه ما این است که کالاهایی که سرعت خروج آن‌ها بالاتر است و مشتری به آن‌ها نیاز بیشتری دارد در نزدیک درب خروج نگهداری شوند.
نکات انبارداری
کالاهای موجود در ابر بید در فضایی امن و مناسب به‌صووت منظم ذخیره و نگهداری شوند. برای اینکه مدیریت انبار ساده‌تر باشد رعایت نکات زیر به شما کمک خواهد کرد:
-
بهینه سازی فضای انبار
در انبار با هزینه‌هایی مانند برق، نگهداری از تجهیزات و اجاره روبرو هستیم. تمام اقداماتی که انباردار برای محافظت از کالا انجام می‌دهد در محاسبه هزینه ذخیره کال نقش دارد. برای بهره‌برداری بیشتر از این فضا باید محیط درونی آن را بهینه‌سازی کنید.
مدیریت این فضا آسان‌تر بوده و به نیروی انسانی کمتری نیاز دارید. پس، کسب سود بیشتر از طریق پرداخت هزینه جانبی پایین امکان‌پذیر خواهد شد. با رعایت نکات کلیدی در بهینه‌سازی فضا می‌توانید از مکان‌های کوچک به‌عنوان انبار و منبعی برای کسب درآمد استفاده کنید.
-
چیدمان کالا بر اساس سرعت خروج از انبار
کالاها ذخیره‌شده در انبارها با هم متفاوت هستند؛ پس، سرعت فروش و خروج آن‌ها از انبار یکسان نیست. برای چیدمان فضای داخلی باید به این مورد توجه داشته باشید. کالاهایی که مشتری بیشتری داشته و سرعت خروج آن‌ها از انبار بالا است باید در نزدیک درب خروج قرار بگیرند، تا دسترسی کارکنان به آن‌ها راحت‌تر باشد. ای تکنیک، به افزایش سرعت تخلیه کالا و کاهش زمان بارگیری کمک می‌کند.
-
بروز رسانی اطلاعات
تکنیک‌هایی که برای مدیریت و ذخیره کالا در روز‌های اولیه راه‌اندازی کالا کارآمد بود به‌مرور‌زمان کارایی خود را از دست می‌دهد. پس، بررسی دائمی نحوه عملکرد انبار را در اولویت قرر دهید. بررسی می‌تواند در دوره یکساله، ۶ ماهه یا سه ماهه انجام شود. در این دوره‌ها باید بر بررسی تغییراتی متمرکز شوید که راندمان تجاری و بهره‌وری انبار را افزایش می‌دهد.
-
برچسب گذاری طبقه ها
برای نظم دهی انبر باید به برچسب‌گذاری طبقات اهمیت بیشتری بدهید. این فرایند، به کارکنان کمک می‌کنند که محل نگهداری دقیق هر کالا را به درستی تشخیص دهند. فرایند ورد و خروج کالا یا بررسی موجودی در کوتاه‌ترین زمان انجام خواهد شد.
-
اجرای استاندارد و روش امنیتی
امنیت دقیق انبار رابطه‌ای مستقیم با کارآمدی آن دارد. پس، از تجهیزات نوین برای برای افزایش امنیت آن استفاده کنید. به‌علاوه، تدوین استاندارد‌های جدید امنیتی به مدیریت بهتر فضا کمک خواهد کرد. سعی کنید بعد از نصب تجهیزات جدید یا استفاده از استاندارد‌های نوین حتماً از طریق برگزاری دور‌های جدید، اطلاعات لازم را در اختیار کارکنان قرار دهید.
جمع بندی
در این مقاله برای آشنایی با نقش و اهمیت انبار در ذخیره و نگهداری محصولات، اطلاعات کاملی ارائه کردیم. باید بدانید که برای راه‌اندازی چنین فضایی باید اطلاعات کافی درباره اصول قفسه‌بندی، نگهداری، ورود یا خروج کالا و حسابداری داشته باشید. مدیریت فضای داخلی انبارها بر اساس نوع کالا و نیاز آن‌ها انجام خواهد شد. اما، توصیه ما این است که کالاهایی که سرعت خروج آن‌ها بالاتر است و مشتری به آن‌ها نیاز بیشتری دارد در نزدیک درب خروج نگهداری شوند.
